Hysterocrates gigas – ptasznik

Hysterocrates gigas
(Pocock, 1897)

Dorosła samica kilka dni po wylince. Zdjęcia autorstwa eonore.

Spis treści

Nazewnictwo

Nazwa łacińska: Hysterocrates gigas
Nazwa angielska: Cameroon Baboon, Giant Baboon Spider

Wygląd

Jeden z największych gatunków ptaszników. Samica dorasta do 10 cm samego ciała (czasami nawet trochę więcej), z rozpostartymi odnóżami około 19 cm. Samce mniejsze i szczuplejsze, dorosły samiec osiąga ok. 6 cm ciała. Głównym kolorem tego pająka jest brąz lub czerń. Ostatnia para odnóży jest masywniejsza, ułatwia zwierzęciu kopanie. Cały pająk pokryty jest krótkimi, aksamitnymi włoskami. Odwłok podłużny, co jest typowe dla ptaszników prowadzących podziemny tryb życia.

Długość życia

Samice dożywają ok.15 lat. Samce natomiast giną rok/dwa po ostatniej wylince, a ich całkowity czas życia zamyka się w około 4 latach. Dorosłe samice linieją raz na około półtora roku.

Występowanie i biotop

Występuje w zachodniej Afryce – Kamerunie, Kongo, Gabonie, Gwinei oraz Zairze. Zamieszkuje tereny o klimacie tropikalnym (m.in. lasy deszczowe i ich okolice) oraz subtropikalnym.

Informacje, uwagi, cechy szczególne

oraz spostrzeżenia hodowców
Jak cały rodzaj Hysterocrates, także i ten gatunek jest dość mocno defensywny. Większość osobników jest jednak płochliwa i wolą schować się do nory, niż ryzykować starcie z intruzem na otwartej przestrzeni; za to w norce odzyskują pewność siebie i potrafią zaciekle bronić wejścia do niej. Zawsze jednak może się trafić bardziej zadziorny osobnik, a trzeba także pamiętać, że im pająk starszy, tym odważniejszy. W sytuacji zagrożenia ptasznik przyjmuje postawę grożącą (unosi wysoko przednie odnóża i prezentuje szczękoczułki) oraz wydaje ostrzegawcze dźwięki za pomocą narządów strydulacyjnych. Wprawdzie zwykle na groźbach się kończy, ale nie powinno się lekceważyć pająka – jest on bardzo silny, szybki i dysponuje dosyć silnym jadem. Mimo, że wg. raportów ukąszenia nie mają ciężkich następstw, trzeba pamiętać o kilku rzeczach. Po pierwsze jad powoduje silny ból i opuchliznę, czasami również drętwienia lub skurcze mięśni – objawy te mogą utrzymywać się od kilku do kilkunastu godzin, a mimowolne skurcze mięśni w miejscu ukąszenia, choć należy to do rzadkości, nawet do kilku tygodni. Po drugie, dorosły osobnik jest duży, a to przekłada się na ilość jadu aplikowaną w intruza (np. rękę hodowcy), co nadrabia jego nie największą moc. I po trzecie – nawet jeśli ptasznik nie wpuści jadu, rana zadana przez spore zęby jadowe także nie będzie miłym doświadczeniem, w dodatku istnieje ryzyko infekcji (m.in. tężcem). Pomimo powyższych ostrzeżeń, trzeba pamiętać, że żyjący w spokoju pająk również będzie spokojny; poza tym rodzaj Hysterocrates uważany jest za najłagodniejsze i najbardziej „opanowane” ptaszniki podziemne, przez co powszechnie polecane są na pierwszego pająka tego typu. Oprócz tego wyróżnia je piękny, majestatyczny wygląd, wielkość oraz spora aktywność. Z karmieniem również nie ma problemów, większość osobników jest żarłoczna i po prostu lubi sobie zjeść 🙂 Warto zaznaczyć, że obecnie w hodowlach nie istnieje gatunek Hysterocrates gigas. Przyczyną tego było (i jest) powszechne krzyżowanie odłowionych kiedyś osobników z gatunku Hysterocrates crassipes (występuje na tych samych terenach co H. gigas) oraz ich potomków, z domniemanymi 'prawdziwymi’ H. gigas. Powstałe hybrydy sprzedawano (i krzyżowano) dalej jako 'gigas’, co doprowadziło z czasem do obecnego chaosu i braku czystości gatunkowej pająków trzymanych w domach. Lepiej jest więc określać ptasznika jako Hysterocrates sp. „gigas„, czyli „ptasznik z rodzaju Hysterocrates określany jako gigas”. Hysterocrates crassipes, o ile nie posiadamy pająka z odłowu, również zapewne jest 'zanieczyszczony’. Odnośnie chowu nie różni się niczym od omawianego tutaj H. gigas i proszę traktować ten opis jako wspólny dla obu gatunków. Czasami spotkać można ptasznika o nazwie H. hercules, jednak jest to jedno z handlowych określeń H. gigas. Cały rodzaj Hysterocrates nie wyczesuje włosków parzących. Ptaszniki te potrafią pływać i chodzić pod wodą, więc raczej nie należy obawiać się ich utopienia. Można je trzymać w grupach, trzeba się jednak liczyć z ryzykiem wystąpienia kanibalizmu.

Hodowla grupowa własności taliban27&lorelei.

Terrarium

Jest to pająk kopiący głębokie nory. Trzeba mieć to na uwadze urządzając mu terrarium. W momencie, gdy ptasznikowi uniemożliwi się kopanie korytarzy, ten staje się coraz bardziej nerwowy, może zachowywać się agresywnie i przestać jeść, co może skończyć się tragicznie dla niego. Pająk ten najlepiej czuje się we własnej wykopanej norce i takie warunki należy mu stworzyć. Podłoże może się składać z włókna kokosowego, torfu lub wszelkich mieszanek włókna/torfu. Ziemia ogrodowa także się nadaje, pod warunkiem że nie zawiera żadnego nawozu ani środków owadobójczych. Wymagana warstwa podłoża dla dorosłego ptasznika to minimum 20cm, w warunakch domowych idealne będzie 30 cm. Nora pająka ma zwykle kilka wyjść, więc podczas manipulacji w terrarium trzeba uważać, bo nie zawsze wiadomo, gdzie akurat przebywa nasz pupil. Możemy zastosować terrarium typu C, T, lub tzw. „haplo tanka” – są to terraria zaprojektowane specjalnie z myślą o trzymaniu ptaszników podziemnych. Można użyć również użyć klasycznego, odpowiednio wysokiego, otwieranego od góry, szklanego zbiornika – dla dorosłego osobnika powinien mieć wymiary ok. 25/25/30-40 (dł./szer./wys.) cm. Tak duży zbiornik niemal w całości wypełniony podłożem wygląda zazwyczaj mało estetycznie, dlatego kiedy pająk już wykopie sobie korytarze, warto dodać kilka dekoracji, jak korzeń czy jakaś cieniolubna roślina (np. bluszcz, mech). Wystrój ma znaczenie tylko dla oka właściciela, pająk zupełnie go nie doceni. Terrariumpowinno mieć solidne zamknięcie, a wentylacja musi być zrobiona z perforowanej blachy lub innego twardego materiału. Wszelkie siatki ogrodnicze, nawet te aluminiowe nie są wystarczającą barierą dla szczękoczułek pająka, a ten w pierwszych dniach w nowym terrarium będzie szukać każdej możliwej drogi ucieczki. Podrostkom i dorosłym osobnikom warto dać również miseczkę z wodą – nawilża ona powietrze oraz umożliwia pająkowi picie. Terrarium dla ptasznika podziemnego.

Temperatura i wilgotność

Utrzymywana w terrarium temperatura powinna wynosić najlepiej 25-28°C, z nocnym spadkiem do 22-24°C. Wilgotność powinna się utrzymywać na poziomie 70-85%. Podłoże w części podziemnej musi być stale lekko wilgotne, powierzchniowa warstwa może od czasu do czasu lekko podsychać. Trzeba uważać, aby nie przesuszyć tego gatunku, nie powinno się jednak również przesadzać z wilgotnością, w celu uniknięcia pleśni czy roztoczy.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się czego używać do ogrzewania i oświetlania w terrarium – przeczytaj ten artykuł: Ogrzewanie i Oświetlenie.

Żywienie

Jeżeli chcesz dowiedzieć się czym karmić ptasznika przeczytaj artykuł: Żywienie.

Dymorfizm płciowy

Samiec jest mniejszy od samicy. Na nogogłaszczkach ma narządy kopulacyjne (bulbusy), nie posiada natomiast haków goleniowych. Samica jest większa i masywniejsza od samca, ponadto dorosłe samice są zazwyczaj czarne, samce natomiast brązowe/ciemno-brązowe. Płeć można rozpoznać również u niedorosłych osobników – po wylince (obecność spermateki u samicy) oraz szczegółach budowy szczeliny i płytki płciowej.

Bulbusy samca H. gigas. Zdjęcie autorstwa Czulo.

Napełniona spermateka samicy H. gigas. Zdjęcie autorstwa Czulo.

Rozmnażanie

Stosunkowo trudne. Samica może być agresywna wobec samca. Do kopulacji często dochodzi w podziemnym tunelu; czasami samiec zostaje zjedzony. Gdy dojdzie do udanej kopulacji, możemy się spodziewać kokonu po około 8-9 tygodniach. W kokonie możemy znaleźć zazwyczaj 150-200 jaj. Poleca się odebrać kokon samicy i samemu go inkubować.

Kopulacja H. gigas. Zdjęcie autorstwa taliban27&lorelei.

Ocena

(zobacz skalę ocen)

jad: 3
szybkość: 3
temperament: 3
trudność hodowli: 2
podatność na błędy hodowców: 2
ocena ogólna: 13
Polecany dla średnio zaawansowanych hodowców.

Źródła: