Loading...Co jedzą pająki?
Artykuł ten nakreśla rodzaje pożywienia większości pająków oraz to jak przyjmują pokarm, trawią go i wydalają odpady.
Co zwykle jedzą pająki?
Jest to zależne od indywidualnego gatunku pająka. Wprawdzie, większość stwierdzeń w tym artykule to uogólnienia, które prawdopodobnie nie są prawdziwe dla każdego gatunku pająka żyjącego obecnie. Niemniej jednak, większość dotąd poznanych pająków wydaje się mieć podobne wzory dietetyczne i trawienne, z kilkoma tylko wariacjami dostosowującymi wybrany gatunek do określonego środowiska. Pierwsza rzecz warta podkreślenia to fakt, że pająki zjedzą tylko żywą ofiar (lub być może niedawno zabitą) i nie są padlinożercami. Większość pająków żywi się owadami, ale większe gatunki zjedzą również inne małe zwierzęta, takie jak krocionogi i równonogi (np. znany nam prosionek szorstki – przyp. tłum.), małe jaszczurki i żaby, a nawet małe ptaki w przypadku ptaszników i największych gatunków prządek.
Warto również podkreślić, że większość pająków preferuje samotne życie i łatwo popadają w kanibalizm, jeśli są zmuszone do wzajemnej bliskości. Ofiarami tej tendencji mogą być nawet samce tego samego gatunku, chyba, że są bardzo ostrożne i posiadają haki na odnóżach, pozwalające utrzymać w ryzach samicę podczas kopulacji, lub są na tyle mniejsze od samicy, że ona sama nie zauważa ich obecności.
Podczas gdy niektóre dorosłe samice pająków przejawiają małą ilość zachowań macierzyńskich w kierunku ich nowo wyklutych pajączków, bardzo często zdarza się, że maluchy z jednej partii jaj zostają zjedzone przez matkę lub nawet przez silniejsze rodzeństwo z tego samego klucia. No i oczywiście pająki muszą zawsze być ostrożne w pobliżu pająków innego gatunku, zwłaszcza tych, które mają długie odnóża lub silne pazury jadowe, gdyż te mają większe szanse na wygranie wynikłej walki.
Niektóre pająki można określić jako wybredne, z tego względu, że mają ograniczony zakres ofiar, które są skłonne zjeść. Tzw. „white tailed spider”, Lampona sp., jest uważany za obligatoryjnego araneofaga (zjadacza pająków – przyp. tłum.), co oznacza że rzadko, jeśli w ogóle, żywi się odmiennymi stworzeniami niż pająki. Wewnątrz domów z pewnością wydaje się, że odgrywa dużą rolę w ograniczaniu liczby innych pająków oraz sprawnie zaczaja się na „bark spiders” (pająki żyjące na lub pod luźną korą drzew – patrz obrazek wyżej), gdy tylko nadarzy się okazja. Twierdzi się również, że Lampona sp. czasami z powodzeniem chwytają „niemożliwe” ofiary takie jak Pholcus sp., (nasosznik – przyp. tłum.)
Salticidae (skakunowate – przyp. tłum.) należące do rodzaju Myrmarachne są idealnym przykładem pająków imitujących mrówki. Wydają się żywić jedynie mrówkami i wykształciły wygląd zewnętrzny zbliżony do mrówki, co pozwala dołączyć do kolonii żerujących owadów bez alarmowania ich. Pająki z rodzaju Hadrotarsine (rodzina Theridiidae), takie jak Dipoena sp. są również uważane za preferujące mrówki bardziej niż inne owady, choć fizycznie nie przypominają mrówek. Ordgarius magnificus może być mniej ograniczony, co do rodzaju owadów jakimi się żywi, niż wyżej wymienione „mrówkojady”, ale skoro jego ciało wydziela feromony wabiące, podobne do wydzielanych przez poszczególne gatunki ciem, to właśnie owady tego rodzaju stanowią większą część diety tego pająka.
Jakich struktur anatomicznych używa pająk do przyjmowania i trawienia pokarmu?
Wiele ludzi obawia się bolesnego ugryzienia pająka, ale rzeczywistość jest taka, że pająki nie posiadają szczęk, którymi mogłyby ugryźć jak wściekły pies. Zamiast konwencjonalnej żuchwy (kości szczękowych) posiadają parę szczękoczułek, na których końcu znajdują się pazury jadowe, często zdolne do penetracji ludzkiej skóry. Są one pomocne przy chwytaniu i unieruchomieniu ofiary, ale nie są używane do rozczłonkowywania owadów czy połykania ich. Z drugiej strony, nogogłaszczki wielu gatunków posiadają zęby, które wraz z odnóżami i innymi częściami otworu gębowego pająka mogą częściowo zgniatać owady, ułatwiając dostęp do ich tkanki i strawienia jej.
Otwór gębowy jest otoczony przez chelicery od przodu i spodu pająka, parę szczęk po bokach i centralnie położoną dolną wargę. U większości pająków znajdziemy drobne włoski skierowane do wewnątrz otworu gębowego, które odcedzają stałe części z pokarmu przyjmowanego przez pająka, dzięki czemu tylko materiały płynne są przekazywane do układu trawiennego.
Od otworu gębowego, przewód pokarmowy przechodzi do tyłu wewnątrz głowotułowia do umięśnionego rozszerzenia zwykle nazywanego żołądkiem ssącym. Ma on przekrój harmonii i posiada mięśnie przymocowane do góry i boków głowotułowia, które zwiększają jego objętość, jak i również zespoły mięśni okrężnych, które go ściskają. Zatem jest zdolny do kierowania płynów zarówno do przodu jak i do tyłu poprzez kompresję i ssanie. Układ ten umożliwia pająkowi wpompowanie wydzielin trawiennych w schwytaną ofiarę, a następnie zassanie płynnego pokarmu.
Obecne badania wskazują, że większość pająków nie posiada konwencjonalnych gruczołów ślinowych, które prawdopodobnie wyewoluowały na gruczoły jadowe. Możliwe jest, że niektóre gatunki mają inne proste gruczoły wydzielające enzymy w pobliżu otworu gębowego, ale wydają się być stosunkowo mało ważne. U Mygalomorphae gruczoły jadowe są ścieśnione w chelicerach, natomiast u Araneomorphae są one zazwyczaj rozciągnięte do przedniej części głowotułowia. Mogą one wydzielać trochę enzymów trawiennych, jednak głównym ich źródłem jest prawie na pewno jelito środkowe, które jest częścią układu trawiennego tuż za żołądkiem ssącym.
Bezpośrednio za żołądkiem ssącym, przewód pokarmowy przechodzi w jelito środkowe, które rozszerza się na kilka kieszonek tzw. jelit ślepych. Czasami zajmują one znaczną część głowotułowia, a u niektórych gatunków wyciągają się nawet do wewnątrz coxae (pierwszego segmentu każdego odnóża – uda). Podobne, lecz bardziej skomplikowane jelita ślepe znajdują się w odwłoku, gdzie mogą zajmować większość miejsca, chyba, że pająk jest ciężarną samicą. Komórki, które tworzą ścianki jelit ślepych są wydzielnicze i w wielu przypadkach większość masy jelitowej w odwłoku jest funkcjonalnie, a czasem nawet wizualnie, podobna do wątroby ssaków. Uważa się, iż wydziela enzymy trawienne, które żołądek ssący następnie wydala na lub do ofiary pająka oraz kończy trawienie płynnego pożywienia, uwalniając substancje odżywcze i wodę do tkanek obu większych części ciała pająka. Może również przypominać wątrobę ssaków w dodawaniu materiałów odpadowych do jelita grubego w celu wydalenia.
Jakie enzymy są ważne dla trawienia u pająków?
Pająki wydają się mieć stosunkowo mało zastosowań dla węglowodanów mimo faktu, że posiadają znaczną ilość glukozy w hemolimfie. Przypuszczalnie służy to jako szybko dostępne źródło energii, gdy jest potrzebne. W przeciwieństwie do białych mrówek (termitów – przyp. tłum.), u pająków nie stwierdzono obecności symbiotycznych mikroorganizmów w ich systemie trawiennym, które pozwalałyby rozkładać złożone węglowodany takie jak celuloza i czasami, jeśli w ogóle, żerować na materiale roślinnym. Oczywiście te gatunki, które polują na kwiatach mogą czasem przyjmować zawierającą nektar wodę, i prawdopodobnie metabolizują wszelkie cukry nabyte w ten sposób.
Typowe ofiary większości pająków nie przechowują dużej ilości tkanki tłuszczowej, co sugeruje, że lipidy są również stosunkowo mało ważnymi składnikami pajęczej diety. Z drugiej strony, u wszystkich zwierząt błony komórkowe zawierają lipidy, więc pająki albo muszą pobierać lipidy z diety albo wytwarzać swoje własne. Warto również wspomnieć, że eksperymenty na przynajmniej jednym gatunku pająka dowiodły, że lipidy są szczególnie ważne dla dojrzewania i rozwoju jajników u samic.
Jednak pająki mają duże zapotrzebowanie na proteiny do celów takich jak przędzenie pajęczyny, zatem posiadają enzymy proteolityczne, jako główna pomoc w procesie trawienia. Różnorodne proteazy, obejmujące zwłaszcza kolagenazy i prawdopodobnie pewne peptydazy, są używane przez pająki, ale niektóre z tych enzymów mogą być używane tylko wewnątrzkomórkowo w komórkach jelitowych jelita ślepego.
Jak ważny jest zapas wody dla pająka?
Niektóre pająki wykazują konieczność picia czystej wody, aczkolwiek większość zadowala się absorbowaniem kropel wody, które akurat mają „pod ręką”. Zamiast tego pająki wykorzystują wodę zawartą w swoich ofiarach równie dobrze jak zwykły produkt uboczny metabolizmu. Pomimo tego konserwatywnego zachowania, większość pająków jest w pewnym stopniu narażona na odwodnienie, co szczególnie dotyczy prymitywnych gatunków Mygalomorphae. Zatem samice Mygalomorphae spędzają praktycznie całe życie w norze, gdzie wilgotność pozostaje dość wysoka, natomiast dorosłe samce zapuszczają się na powierzchnię tylko nocą, szczególnie podczas lub po porze deszczowej. Samce z rodziny Hexathelidae są często spotykane w basenach czy pralniach lub blisko przeciekających kranów ogrodowych, co pokazuje, że mają zdolność reagowania na zmiany wilgotności powietrza i lokalizowania środowisk, gdzie wilgotność jest stosunkowo wysoka. Araneomorphae są generalnie bardziej tolerancyjne dla suchych warunków, ale większość z nich jednak woli pozostawać poza promieniami południowego słońca i polować na owady wśród liści lub wieczorami, jeśli zamieszkują otwarty teren.
Jak pająk pozbywa się odpadów pochodzących z pożywienia?
W przeciwieństwie do wielu owadów, pająki nie produkują obfitych ilości odchodów, ponieważ niestrawne części ich ofiar nie są pobierane do układu trawiennego. Zamiast tego, są wyrzucane w pobliżu. Kopiące nory Mygalomorphae zwykle mają pozostałości owadzich egzoszkieletów porozrzucane wokół ich wejść, a wiele budujących sieci Araneomorphae osadzają owinięte owadzie resztki wzdłuż jedwabnych nici. Niemniej jednak, wszystkie pająki posiadają niewielką ilość odchodów, których od czasu do czasu muszą się pozbyć. Tylna część przewodu pokarmowego zakończona jest odbytem, który zwykle znajduje się tuż nad (lub za) kądziołkami przędnymi. Tuż przed otworem odbytowym znajduje się woreczek nazywany kloaką lub workiem kałowym, w którym małe ilości nierozpuszczalnych odpadów są gromadzone do momentu, gdy ich wydalenie jest dogodne. Pajęczy „kał” jest zwykle białawy, ponieważ zawiera również odpady azotowe, szczególnie chininę, adeninę, hipoksantynę oraz kwas moczowy, z których wszystkie są białe. Przynajmniej u niektórych gatunków może występować pewna sekwestracja odpadów na powierzchni wewnętrznej egzoszkieletu, być może by mogły zostać „wydalone”, gdy pająk wylinieje.
Pająki nie posiadają układu wątrobowo-żółciowego, nerek czy pęcherza moczowego, jak u ssaków, więc nie mogą wydalić niechcianych odpadów w formie żółci czy płynnego moczu. Jednak odwłok posiada pewne delikatne cylindryczne struktury, nazywane cewkami Malpighiego, które odprowadzają odpady bezpośrednio do worka kałowego i uważa się, że spełniają wiele tych samych funkcji, co nefrony w nerkach ssaków.
Jak często pająki muszą jeść?
Zwyczaje żywieniowe pająków są w dużej mierze określane przez panującą temperaturę otoczenia oraz przez wzorce behawioralne ich ofiar. W przeciwieństwie do ludzi nie wymagają trzech posiłków dziennie. Zamiast tego, są oportunistami i będą zjadać tak dużo owadów, ile uda im się upolować, w krótkim czasie. Oznacza to, że trafiać się będą tygodnie, gdy populacja owadów w ich części świata będzie niska i pająki nie będą miały okazji się pożywić przez jakiś czas. Ponieważ są poikilotermiczne (zmiennocieplne) i nieaktywne przez większość dnia, więc tymczasowa utrata zapasów pożywienia nie jest problemem. Jednak dłuższy okres wymuszonego głodu w końcu doprowadzi do zgonu. Istotnie jest to prawdopodobnie jeden z powodów, dlaczego narażone dojrzałe samice wielu gatunków pająków, zwłaszcza Araneidae, spada ze swoich sieci i umiera, gdy nadchodzi zima.
Czy pająki magazynują energię tak jak hibernujące ssaki?
W pewnym stopniu prawdopodobnie mogą, ale ich zapotrzebowanie na energię jest bardzo małe w chłodnych warunkach, więc wiele pająków przeżywa kolejne zimne miesiące w stanie letargu, bez przyjmowania pokarmu i bez zapotrzebowania na konkretne zapasy energii. Niektóre gatunki mogą paraliżować ofiary i owijać je jedwabiem, do momentu, gdy zjedzenie ich będzie dogodne, ale długotrwałe przechowywanie owadów w ten sposób wydaje się nie występować. Na szczęście, pajęczy odwłok nie jest zamknięty w twardym egzoszkielecie, więc ma możliwość rozciągania się i kurczenia. To pozwala dorosłej samicy na wytworzenie dużej ilości jajeczek w swoich jajnikach, lecz rozciągliwy odwłok pozwala również na przechowywanie wody i rozpuszczonych składników odżywczych przynajmniej na stosunkowo krótki okres.
Article has been written with permission from Ron Atkinson, www.findaspider.org.au
All photos are copyrighted to www.findaspider.org.au
Tłumaczył: Krueger
Tekst pochodzi z arachnea.org. Więcej informacji w stopce.
Liczba wyświetleń: 8
