Klucz do identyfikacji Poecilotheria spp.

Klucz do identyfikacji Poecilotheria spp.

Rozpoznawanie gatunku na podstawie ubarwienia
i wzoru ze spodniej części ciała.
Aktualna wersja nie uwzględnia póki co gatunków takich jak:

Poecilotheria metallica,
Poecilotheria subfusca,
Poecilotheria hanumavilasumica,
Poecilotheria smithi,
Poecilotheria miranda,
Poecilotheria tigrinawesseli.

W finalnej wersji zabraknie ponadto zapewne:
Poecilotheria nallamalaiensis ,
Poecilotheria pococki,
oraz Poecilotheria uniformis.

Chcąc rozpoznać gatunek ptasznika należącego do rodzaju Poecilotheria zwykle kierujemy się głównie układem pasków na spodniej stronie odnóży. Może to wydawać się nieco dziwne, zważywszy że kolor sam w sobie nie jest uznawany za ważną cechę z punktu widzenia taksonomii. Należy jednak zauważyć pewną dyskretną różnicę pomiędzy kolorem samym w sobie, a układem wzorów jakie tworzy różnego koloru owłosienie. Po wielu latach, podczas których osobniki znajdujące się w muzealnych kolekcjach przeleżą w roztworze alkoholu, określenie oryginalnego koloru danej części ciała może być niemożliwe. Sam wzór pozostać może jednak doskonale widoczny, a więc tym samym może służyć jako podstawa do budowy klucza służącego do oznaczenia gatunku. Przedstawiony poniżej schemat, którym osobiście zwykle się kieruję, opiera się o informacje zawarte w tekście z oryginalnych deskrypcjach poszczególnych gatunków (patrz literatura). Jest on poprawny zarówno dla osobników będących samicami, jak i niedorosłych samców. Nie ma bowiem u nich wyraźnych różnic w układzie rozpatrywanych wzorów. Mniej lub bardziej dyskretne rozbieżności występować mogą jednak w przypadku dorosłych samców, czego niniejsze zestawienie nie uwzględnia.

Poecilotheria rufilata i Poecilotheria ornata
Pierwszy krok klucza uwzględnia podział rodzaju Poecilotheria na gatunki, których przedstawiciele posiadają jednolicie (lub niemal jednolicie) i ciemno ubarwione od spodu uda wszystkich odnóży krocznych.
Uda koloru czarnego występują u osobników należących do gatunków takich jak:

• Poecilotheria metallica (uda opalizujące na niebiesko),
• Poecilotheria subfusca,
• Poecilotheria smithi (jedynie bardzo wąski biały pasek na końcu uda)
• Poecilotheria miranda (jedynie wąski biały pasek na końcu uda)

z których chwilowo żaden nie znalazł się w zestawieniu.

Do drugiej grupy należą wszystkie te gatunki u których uda odnóży krocznych są jasno ubarwione od spodu i wewnętrznej strony: białawe lub żółte zamiast jednolicie czarnych. Na pierwszej i drugiej parze odnóży, oraz w większości przypadków także na trzeciej i czwartej, wyraźne są u nich czarne pręgi w dalszej (licząc od nasady) części uda. W przypadku niektórych gatunków na udach obecne mogą być ponadto szczeciniaste grzywy.

Kolejny podział, już w obrębie drugiej z grup, dotyczyć może faktu obecności kremowego pasa na spodniej części odwłoka:

• Spodnia część odwłoka z szerokim poprzecznym kremowym pasem umiejscowionym poniżej płytki płciowej; uda pedipalpów oraz przednich par odnóży z wyraźnymi szczeciniastymi grzywami; przednie odnóża żółte, tylne białe – z pełnymi i stosunkowo szerokimi pasami na udach; brak czarnej plamy przy nasadzie przednich ud na spodniej stronie ciała; spód prosomy i opistosomy (poza pasem) czarny – to cechy charakteryzujące osobniki z gatunku → Poecilotheria regalis

Poecilotheria regalis (Pocock, 1899), Indie
W przypadku, gdy spodnia część odwłoka od spodu ubarwiona jest jednolicie (na brązowo – czekoladowy lub czarny kolor) i pozbawiona jest kremowego pasa poniżej płytki płciowej, dokonujemy kolejnego podziału:
na osobniki, u których występuje wyraźna czarna plama przy nasadzie ud przednich odnóży, oraz na osobniki które są jej zupełnie pozbawione (podobnie jak w przypadku wyżej wymienionej Poecilotheria regalis) lub plama ta jest mało widoczna.
Brak wyraźnej plamy przy nasadzie ud przednich odnóży oraz:

• bardzo szerokie czarne prążki na spodniej stronie ud przednich par odnóży (co najmniej dwa razy szersze niż bledsza część znajdująca się powyżej nich), przy czym czarny prążek na spodniej stronie uda pierwszego odnóża praktycznie tak szeroki jak żółta część od strony nasady uda, to cechy opisujące → Poecilotheria striata

Poecilotheria striata (Pocock, 1895), Indie

• tibia pedipalpów ubarwiona jednolicie (na czekoladowo – brązowo) od spodu; spodnia część nóg biaława; uda przednich par odnóży z szeroką czarną pręgą w dalszej części uda, udo odnóża III co najwyżej z wąską i słabo widoczną pręgą.; udo nogi IV niemalże pozbawione jakiejkolwiek pręgi; przednie odnóża pozbawione setów to cechy charakteryzujące → Poecilotheria formosa

Poecilotheria formosa (Pocock, 1899), Indie

• odnóże I i II od spodu ubarwione identycznie; bardzo wąski prążek widoczny bezpośrednio przy nasadzie uda; w dalszej części uda stosunkowo szeroka czarna pręga; pozostała część uda bardzo blada – biała lub niemalże biała; na udzie odnóża III obecna czarna wzdłużna pręga biegnąca od jego nasady, zwężająca się w miarę odległości od niej i łącząca się z poprzeczną czarną pręgą (tło uda białe); udo odnóża IV ubarwione podobnie jak udo odnóża III – tym razem wzdłużna pręga zwęża się jednak szybciej, niekiedy aż do szpica – tworząc wtedy trójkąt, który niekoniecznie styka się z poprzeczną czarną pręgą, to cechy opisujące osobniki z gatunku → Poecilotheria pederseni (ubarwienie uda III i IV odnóża tego gatunku jest unikatowe w obrębie całego rodzaju!)

Poecilotheria pederseni (Kirk, 2001), Sri Lanka
Obecność wyraźnej, czarnej plamy przy nasadzie ud przednich odnóży; tibia pedipalpów nieco wyblakła (obecne co najwyżej jakby ślady czarnych łatek ciągnących się do wewnątrz od brzegów segmentów) oraz :

• prosoma i opistoma ciemno brązowa; uda odnóży pozbawione dobrze rozwiniętych szczeciniastych grzyw, charakterystycznych np. dla Poecilotheria regalis; czarne pręgi na spodniej stronie ud przednich odnóży wąskie; także bardzo wąskie na udzie trzeciego odnóża; udo nogi IV z wąską, przerwaną w części środkowej pręgą; obecna plama przy nasadzie uda po jego wewnętrznej stronie; przednie nogi żółte, tylne białe – to wszystko cechy dobrze opisujące gatunek → Poecilotheria fasciata

Poecilotheria fasciata (Latreille, 1804), Sri Lanka
W przypadku gdy czarne pręgi na spodniej stronie ud wszystkich par nóg bardzo szerokie (w porównaniu do tych u Poecilotheria fasciata) mamy osobniki z:

• wyraźną czarną plamką przy nasadzie uda I i II nogi (po wewnętrznej stronie); czarnymi pręgami tylko około o połowę węższymi niż żółta część od strony nasady nogi oraz białym obszarem uda IV zredukowanym do białej plamy widocznej w części bliższej nasady uda – czyli osobniki należące do gatunku → Poecilotheria ornata

Poecilotheria ornata (Pocock, 1899), Sri Lanka

• bardzo szeroką pręgą na udzie I pary odnóży pokrywającą ponad 2/3 jego powierzchni; białym obszarem uda nogi IV zredukowanym do plamy (podobnie jak Poecilotheria ornata); setami szczególnie widocznymi na udzie pierwszego odnóża krocznego i niebieskim połyskiem na czarnym obszarze ud (najbardziej widoczny na I parze oraz pedipalpach) – czyli osobniki z gatunku → Poecilotheria rufilata

Poecilotheria rufilata (Pocock, 1899), Indie
W kluczu tym powinno znaleźć się jeszcze miejsce dla przynajmniej dwóch gatunków: Poecilotheria hanumavilasumica oraz Poecilotheria tigrinawesseli. Pierwszy z nich uplasuje się, ze względu na bardzo dyskretne różnice, zraz obok Poecilotheria fasciata. Drugi gatunek umieszczony zostanie bezpośrednio w sąsiedztwie Poecilotheria formosa, który to gatunek najbardziej przypomina. Jeśli chodzi o dosyć niedawno “odkryty” gatunek Poecilotheria nallamalaiensis, to używając niniejszego klucza, możemy równie dobrze kierować się cechami opisującymi Poecilotheria formosa, jako że te dwa gatunki dzielą ze sobą ten sam schemat ubarwienia (Poecilotheria nallamalaiensis zostanie najpewniej uznana za młodszy synonim gatunku Poecilotheria formosa). Gatunki takie jak Poecilotheria pococki oraz Poecilotheria uniformis najprawdopodobniej nie występują w hobby, więc póki co nie znajdą swojego miejsca w zestawieniu. Podobnie zabraknie tutaj gatunku takiego jak Poecilotheria bara, który to wciąż uważany jest za synonim Poecilotheria subfusca i mimo zapewnień, wciąż brak jest publikacji o charakterze naukowym, która na powrót przywróci ważność tego gatunku.

UWAGA: Przedstawiony powyżej klucz nie uwzględnia szeregu innych cech charakterystycznych dla wymienionych gatunków i stanowi jedynie jeden ze schematów, który może być pomocny w identyfikacji gatunku!

Tomasz Drożdzal

Literatura:

• The World Spider Catalog, Version 10.5 by Norman I. Platnick
• Pocock, R. I. (1895a). On a new and natural grouping of some of the Oriental genera of Mygalomorphae, with descriptions of new genera and species. Ann. Mag. nat. Hist. (6) 15: 165-184.
• Pocock, R. I. (1899a). The genus Poecilotheria: its habits, history and species. Ann. Mag. nat. Hist. (7) 3: 82-96.
• Pocock, R. I. (1900a). The fauna of British India, including Ceylon and Burma. Arachnida. London, pp. 188-192.
• Pocock, R. I. (1900c). Great Indian spiders. The genus Poecilotheria: its habits, history and species. Jour. Bombay nat. Hist. Soc. 13: 121-133 (reprint of 1899a).
• Kirk, P. J. 1996. A new species of Poecilotheria (Araneae: Theraphosidae) from Sri Lanka. Journal of the British Tarantula Society, 12 (1): 20–30.
• Kirk, P. J. 2001. A new species of Poecilotheria (Araneae: Theraphosidae) from Sri Lanka. Journal of the British Tarantula Society, 16 (3): 77–88.
• Smith, A. M. 2004. A new species of the arboreal theraphosid, genus Poecilotheria, from Southern India (Araneae, Mygalomorphae, Theraphosidae) with notes on its conservation status. Journal of the British Tarantula Society, 19 (2): 48–61.
• Smith, A. M. 2006. A new species of Poecilotheria from Northeast Peninsular India (Araneae, Mygalomorphae, Theraphosidae) with notes on its distribution and conservation status. Journal of the British Tarantula Society, 21 (3): 83–94.
• Rao, K.T., Bastawade, D.B., Javed, S.M.M. & I.S.R. Krishna. 2006.
  Description of two new species of spiders of the genus Poecilotheria Simon (Araneae: Theraphosidae) and Tmarus Simon (Araneae: Thomisidae) from Nallamalai Hills, eastern Ghats, Andhra Pradesh, India.
  Rec. zool. Surv. India 106(1): 49-54 [p. 49, pl. I, fig. 1-8].
• Gabriel, R. 2010. Poecilotheria nallamalaiensis Rao et al., 2006, a junior synonym of Poecilotheria formosa Pocock, 1899. Newsl. Br. arachnol. Soc. 118: 12-15

Liczba wyświetleń: 39