Klejąca kurtyna, czyli jak powstaje i działa pajęczyna

Klejąca kurtyna, czyli jak powstaje i działa pajęczyna
PAJĘCZE SIECI. JAK GDZIE I DLACZEGO?

Postanowiłem napisać coś o sieciach pająków, ponieważ jest to temat mało powszechny i nie wywołujący chyba jakiegoś szczególnego zainteresowania na forum. Dla mnie jednak jest to temat BARDZO ważny, ponieważ przez właśnie sieci, zacząłem interesować się pająkami.

Na początek czym jest pajęczyna. Jest to włókno zbudowane z białek, które od wpływem tlenu twardnieje i staje się wytrzymalsze od stalowej nici tej samej grubości.
Tworzona jest w tysiącach gruczołów znajdujących się na brodawkach (kądziołkach przędnych) umiejscowionych na końcu odwłoku pająka.

Jest kilka rodzajów sieci,pajęczyn(niektórzy specjaliści zawsze używają słowa pajęczyna, inni słowa sieć, ja będę używał tych wyrazów naprzemiennie):sieć płachtowa,warstwowa(sheet web);sieć kulista(orb web);sieć poplątana,skołtuniona(tangle web);sieć lejkowa,kominowa(funnel web);sieć rurkowa(tubular web);sieć kopułowa(dome web);sieć namiotowa(tent web).W dalszej części będę opisywał te pajęczyny, i postaram się dać przykłady pająków które te pajęczyny robią.

Najbardziej popularną, najczęściej spotykaną (np. w domach) pajęczyną jest pajęczyna kulista. I dla niej poświęcam większość materiału.Nazywana jest kulistą ze względu oczywiście na swoje kuliste kształty. Są to sieci bardzo mocne. Na necie chodzi filmik na którym widać jak w taką sieć złapał się nietoperz, którego później skonsumował zwyczajny(oczywiście nie dla polaków) pająk ogrodowy.

Do budowy sieci pająki używają różnych rodzajów pajęczyny. Może być sieć klejąca i chwytna, lub sieć puchata i chwytna, zależy oczywiście od pająka. Sieci mogą być budowane pionowo (większość kulistych) lub poziomo (płachtowa,warstwowa). Niektóre sieci otoczone są mniejszymi sieciami które mają na celu zdezorientować ofiarę, lub nawet strącić ją na sieć główną. Te dodatkowe „małe siatki” służą również jako ochrona przed drapieżnikami.

Niektóre sieci są śmiercionośną bronią w odnóżach pająków. Dosłownie. Pająki z rodziny Deinopidae rozpościerają sieć między przednimi odnóżami i zwisając do góry nogami, czekają na ofiarę na którą zarzucają sieć i krępują jej ruchy. Inny pająk, tzw Bolas, wabi swoje ofiary feromonami i atakuje kleistym bąblem który kreci się na lince przyczepionej do odnóży pająka.

Trap door spider chowa się w tunelu który zamyka drzwiami. Buduje na wyjściu z tunelu klapkę z sieci i materiałów które może znaleźć w otoczeniu. Gdy ofiara zbliży się do niej, pająk po prostu zgarnia ją do środka.

Lynyphidae i Theridiidae konstruują sieci 3D. Do tych pająków należą, pająk Czerwonogrzbiety i czarna wdowa. Czerwonogrzbiety wykonuje poziomą sieć z wieloma pojedynczymi nitkami nad nią, a czarna wdowa wykonuje pajęczynę bardzo „niestaranną” „chaotyczną”. Jednak niech jej niedbałość nikogo nie zwiedzie. Jej pajęczyna jest bardzo mocna. Na Discovery widziałem film w którym opisywana była historia ugryzienia przez wdowę i żmiję naraz. Żmija utknęła w sieci czarnej wdowy i w to wszystko weszła biedna kobieta. Całe szczęście przeżyła ugryzienia i mogła opowiedzieć swoją historię.

Nasze ptaszniki zazwyczaj tworzą sieć płachtową którą okładają podłoże by wzmocnić możliwość wykrycia ofiary bądź zagrożenia. Jednak ptaszniki wykonują też sieci rurkowe, połączone z płachtowymi. Przykładem może być H. incei. Również sieć lejkowa jest powszechna(ptaszniki podziemne). Oczywiście ptaszniki wykorzystują pajęczynę również do budowy gniazd, jak i kokonów.

JAK PAJĄKI ROBIĄ SWOJE SIECI.

Tak jak wspomniałem na początku pajęczyna to włókno zbudowane z białek, które pod wpływem tlenu twardnieje i staje się wytrzymalsze od stalowej nici tej samej grubości.
Tworzona jest w tysiącach gruczołów znajdujących się na brodawkach (kądziołkach przędnych) umiejscowionych na końcu odwłoku pająka.

Przeciętna grubość pojedynczej nici to około 0.15 mm ale spotkano nawet 0.02 mm. Widzimy je tylko dlatego że odbijają światło. Te cieniutkie nitki są w stanie zatrzymać przelatującego z pełną prędkością bąka. Sieci nie dość że wytrzymałe są również bardzo elastyczne. Sieć Araneus diadematus jest w stanie rozciągnąć się o 30-40%. Dla porównania stal może rozciągnąć się o 8% a nylon o 20%.

BUDOWA PAJĘCZYNY NA PRZYKŁADZIE SIECI KULISTEJ

Budowanie pajęczyn jest skomplikowane i czasochłonne dlatego dla bezpieczeństwa zazwyczaj dobywa się w nocy. Pająki robiące pajęczyny kuliste zaczynają w nocy a zdejmują je nad ranem. Zjadają sieć zostawiając tylko nić bazową na której opiera się cała konstrukcja. Dzięki temu łatwiej jest im ją odbudować. Zjadanie jest odpowiedzią pająka na zużycie materiałów które są potrzebne do budowy sieci. Ponieważ pochłania ona duże ilości protein i po jakimś czasie traci swoją wytrzymałość i lepkość, dlatego pająk przeprowadza właśnie taki recykling.
Nić bazową pająk puszcza razem w wiatrem. Gdy pająk zdecyduje że miejsce jest dobre wypuszcza z kądziołków pierwsza linkę sieci która niesiona wiatrem przyczepia się do odpowiedniej powierzchni. Gdy już się przyczepi, pająk ostrożnie przechodzi po niej i wzmacnia ją kolejną linką.Ta czynność powtarzana jest aż do momentu gdy będzie w stanie utrzymać resztę konstrukcji.Po wzmocnieniu pierwszej nici pająk kontynuuje robiąc sieć w kształcie Y. Pierwsze trzy promienie gotowe. Dalej pająk dodaje następne promienie zachowując odpowiednie odległości z matematyczną precyzją. Gdy promienie już będą gotowe pająk wzmocni sieć pięcioma okrągłymi nićmi. Później pająk pokrywa sieć nićmi które nie są klejące, aby móc samemu bez problemu się poruszać podczas budowy. Dalej jego sieć rozwija się spiralnie(kuliście). Pająk używa swoich nie klejących sieci jako linii pomocniczych. Zachowuje odległość między każdym kręgiem używając swojego ciała jako miarki. Odległość między kręgami jest równa odległości między końcówką tylnych odnóży a kądziołkami. Gdy pajęczyna zostanie już skończona, pająk zdejmuje nie klejącą się część sieci.

Obrazki ze strony www.xs4all.nl

ZASTOSOWANIE PAJĘCZYNY W ŻYCIU CZŁOWIEKA:

W czasach starożytnych wkładano pajęczynę do ran by zatamować krwawienie. Polinezyjscy wędkarze używali ich do połowu jako żyłki. Używano ich również do robienia sieci służących w transporcie. Niektóre pleciona używały sieci by okryć sobie głowę prze deszczem.

Podczas II wojny światowej, nici Araneus diadematus, Zilla atrica, Argiope aurantia i innych używane były jako włosy w urządzeniach pomiarowych. Amerykanie używali nici czarnych wdów w ich celownikach armat itp.

A teraz taka ciekawostka która pokazuje że już dawno temu badano wykorzystanie pajęczyn w przemyśle. W 1709 roku francuz Bon de Saint-Hilaire pokazał że można używać jej na co dzień. Wiele kokonów zostało zebranych, wygotowanych i później wykorzystanych by zrobić kilka par skarpet. Niestety po tym doświadczeniu stwierdzono że jest to nieopłacalne, gdyż potrzebnych by było około 1.3 miliona kokonów aby uzyskać kilogram materiału użytkowego.

Madagaskar też miał swoje próby. Starano się tam „doić” Nephilas z pajęczyny. Wyciągana była ona ręcznie do momentu aż pająk przestał produkować. Gdy tak się działo pająka wypuszczano i eksploatowano następnego. Zbierana sieć miała piękny złoty kolor.Ten projekt również porzucono ze względu na wiele bliżej mi nieznanych problemów.

Na razie to tyle odnośnie tematu sieci. Zamieszczam jeszcze link do tego filmu na którym widać jak pająk zjada nietoperza. Zapraszam do obejrzenia.

http://video.nationalgeographic.com/…l?source=G2108

I jak zwykle notka dla upierdliwców którzy nic nie wnoszą do tematów tylko krytykują błędy ortograficzne, składniowe itp. DARUJCIE SOBIE. Zamiast tego spróbujcie mi pomóc w zebraniu materiałów o przykładach, opisach powstania innych sieci. Dzięki z góry.

Korzystałem z BigHairyspiders.com,http://www.arachnologia.edu.pl/ www.spiderzrule.com.

Dodam jeszcze artykuł z onetu mówiący o pająkach w kosmosie. I o tym że potrafią w stanie nieważkości pleść sieci.
http://wiadomosci.onet.pl/1867391,16…akom,item Dzięki dla LoRda za zwrócenie mi uwagi na ten wątek. THX.
Pozdrawiam

4.XII.2008 PAJĘCZYNA A TRANSPORT

Pająki wykorzystują swoją pajęczynę by się przemieszczać. Wygląda to tak że pająk podnosi odwłok do góry i wystrzeliwuje wiązkę pajęczyny, która rozciąga się i rozciąga do momentu poderwania pająka. Później to już od wiatru zależy gdzie pająk wyląduje. Takie zachowania nazywa się balonowaniem.(z ang. balooning) Przykładem może być pająk Clubiona który często woli polecieć niż pójść.

Zdjęcie ze strony www.xs4all.nl

Tekst pochodzi z arachnea.org. Więcej informacji w stopce.

Liczba wyświetleń: 2